Zuladaki Gerçekler
“Unutmak” fiiline çoğunlukla olumsuz anlamlar yüklesek de bazen hayat kurtarır, bazen de yeni hayatların oluşmasını sağlar; tıpkı ağaç tohumlarını nereye istiflediğini unutan sincap örneğinde olduğu gibi. Sincaplar, sonbahar aylarında kozalaklı ağaçların, meşelerin, kestanelerin ve kayınların olgunlaşan tohumlarını toprağın altına kazdıkları deliklere saklarlar. Kış ve ilkbahar aylarında bu tohumları çıkarıp yerler, ancak bazılarını sakladıkları yerleri unuturlar! İşte o unutulanlar yeni meşe, kestane ve kayın ağaçlarına dönüşecek; dallarıyla, kökleriyle, gövdeleriyle ve yapraklarıyla onlarca canlıyı besleyecek, onlara barınak olacaktır.
Sincabın Aile Ağacı
Beth Ferry’nin yazdığı Sincabın Aile Ağacı kitabı, meşe-sincap dostluğunu şiirsel bir dille anlatıyor. İkincil meşe ormanlarının yenilenmesinde büyük önem taşıayn bu ilişkinin bilimsel tarafına bir göz atalım:
- Meşe palamudu (diğer adıyla pelit) meşe ağacının meyvesidir. Tek tohumu olan sert kabuklu bir yemiştir. Tohumun etrafı fındıktaki gibi kabukla sarılıdır.
- Meşe palamutları kuşlar ve kemirgenlerin yanı sıra domuz ve geyik gibi pek çok büyük hayvan için önemli bir besin kaynağıdır. Palamutlar birçok hayvanın temel gıdasıdır.
- Meşe ağaçlarıyla sincaplar arasındaki ilişki her iki canlıya da fayda sağlar ve mutualizm olarak adlandırılır.
- Mutualizm iki tarafın da karşılıklı fayda sağladığı simbiyotik bir ilişki, bir ortakyaşam biçimidir.
- Tahminlere göre 10.000 meşe palamudundan sadece biri olgun bir meşeye dönüşebilir.
- Kuzey Kutbu ve Güney Kutbu dışında dünyanın her yerinde 200’ün üzerinde sincap türü yaşar. Kuzey Yarımküre’de ağaç ya da çalı biçiminde 450 civarında meşe türü bulunur.
- Ağaç sincapları daha çok ağaç kovuklarında ya da yaprak ve dal parçalarıyla ağaç tepelerine yaptıkları yuvalarda yaşarlar.
- Ağaç sincapları tohum istiflerken meşe palamutlarını farklı farklı yerlere azar azar gömdükleri için ikincil meşe ormanlarının devamlılığı ve yenilenmesi açısından önemlidir. Tek bir sincap her mevsim binlerce yiyecek zulası hazırlayabilir.
- Ağaç sincapları sıcakkanlı olduklarından kış uykusuna yatmaz, bu yüzden de kış boyunca tüketecekleri bütün gıdayı sonbaharda depolarlar.
- Ağaç sincapları gömdükleri yemişlerin neredeyse %74’ünün yerini unutur. O nedenle yiyecek zulalarken aslında yüzlerce yeni meşe tohumu ekmiş olurlar.
Unutmanın en tatlı hâli bu olsa gerek…